تالار میدوری

در زبان و نوشتار ما ایرانی ها، دیده شده است که پسوند «ه» را در بسیاری از ساخت ها، نابجا بکار می برند. برای نمونه بجای نوشتن و گفتن واژه یا ساخت‌ «نیم شب‌» آ ن را ‌«نیمه شب» می گویند.
بدبختانه نمونه های فراوانی را از این گونه بکارگیری های نابجای «ه» درگفتار و نوشتار خود داریم.

نمونه ها
بجای اینکه بگویند نیمراه	می گویند و می نویسند نیمه راه
بجای اینکه بگویند نیم افراشته	می گویند و می نویسند نیمه افراشته
بجای اینکه بگویند آوازخوان	می گویند و می نویسند آوازه خوان
بجای اینکه بگویند نیم کاره	می گویند و می نویسند نیمه کاره
بجای اینکه بگویند پیرز‌ن	می گویند و می نویسند پیره ز‌ن
بجای اینکه بگویند پیرمرد	می گویند و می نویسند پیره مرد
بجای اینکه بگویند نیم سیر	می گویند و می نویسند نیمه سیر
بجای اینکه بگویند نیم شب	می گویند و می نویسند نیمه شب
بجای اینکه بگویند نیم جان	می گویند و می نویسند نیمه جان

روشن نیست چر‌ا «نیمروز‌» را درست می نویسند و «نیمه روز» نمی نویسند ولی «نیمشب‌» ر‌ا «نیمه شب‌» می نویسند؟
از این گذشته باید دانست که واژه ‌ی «آوازه‌» درکاربرد ‌«ناموری و گسترش» و (معروف بودن) است . مانند : فلان کس دردانشوری‌ «آوازه ی‌» جهان شد.
در جایی که، آن کس که در دستگاه موسیقی می خواند، آواز می خواند، نه «آوازه‌».

سعدی درگلستان به خوبی جدایی میان «آوا‌ز» و‌ «آوازه» را نشان داده است گویی رگ جان می گسلد زخمه ی سازش ناخوش تر از « آوازه ی » مرگ پدر آوازش

که «آوازه ی مرگ پدر» یعنی «شهرت و گستردگی خبر مرگ پدر» و «آوازش» یعنی خواندنش .

همچنین نمونه ی بهتر , چامه ی «صائب» است که میگوید : می کنند اهل هنر نام بزرگان را بلند بیستون «آوازه»ای گرداشت از فرهاد داشت

که بخوبی روشن است , واژه ی «آوازه» در بند چامه , «شهرت» معنا می دهد .

سخن کوتاه , همان گونه که می گوییم و می نویسیم : « نیم بند , نیمروز , نیم من , نیم سیر , نیم بها , نیم پخته , نیم چوش , نیم خشک , نیمرو , نیم پرده , نیم تاج , نیم تنه , نیم خورده , نیم دایره , نیمرخ , نیمکره , نیم گره , نیم وجبی , نیم سال و ...
همان گونه هم باید گفت و نوشت : نیمراه , آوازخوان , پیرزن , نیم شب , پیرمرد , نیمکاره و ...
در پایان باید بیفزایم که تنها در یک واژه می توان واژه ی «نیمه» را بکاربرد و آن «نیمه آجر» یا «آجرنیمه» می گویند و در بیشتر زمان ها واژه ی «آجر» را بکار نمی برند و تنها «نیمه» می گویند .

برگرفته از کتاب : در ژرفای واژه ها اثر دکتر ناصر انقطاع