11 - November - 2014, 43 : 01 AM
بررسی واژه های «زِیت و زیتون»
واژه های «زیت» و«زیتون» نیز، از واژه هایی هستندکه در باره ی ریشه ی آنها، میان واژه شناسان و پژوهندگان پهنه ی بیکران زبان پارسی دو دستگی دیده می شود . در بررسی و شکافتن پیشینه ی این دو واژه، نخست به واژه ی «زیت» می پردازیم زیرا اگر وابستگی این واژه به هر یک از دو زبان پارسی یا تازی روشن شود، پیشینه و وابستگی واژه ی «زیتون» که از واژه ی «زیت» ریشه گرفته است نیز روشن خواهد شد.
دسته ای از آن میان استاد علی اکبر دهخدا و دکتر محمد معین و اشتنگاس، واژه ی «زیت» را تازی می دانند و برآنند که در آن زبان معنای«روغن» را می دهد.
در برابر، گروه دیگر مانند: روانشادان دکتر حسین گل گلاب و دکتر بهرام فره فروشی این واژه را فارسی سره می دانند و بویژه دکتر فره فروشی که دستی چیره در زبان پهلوی ساسانی داشت، در برگ 290 کتاب خود به نام «فرهنگ پارسی به پهلوی»، به روشنی واژه ی «زیت» را از زبان پهلوی ساسانی دانسته است.
از پژوهندگان بیگانه، نیز «مکنزی» واژه ی «زیت» را پارسی می داند . شگفتا ، دانشورانی که واژه ی «زیت» را تازی می دانند ، دربخش دیگر از پژوهش های خود، ساخت «زِیتار» را که به معنای «دُرد، ولایه ی روغن» است، پارسی می دانند.
روشن نیست ، اگر واژه ی «زیت» پارسی نیست، چگونه از آن کار بهره (حاصل مصدر) «زیتار» ساخته می شود؟! این نیست، مگر آنکه واژه ی «زیت» درکاربرد «روغن» از زبان پارسی به زبان تازی رفته باشد.
درخور نگرش است که اگر «زیت» تازی است و به معنای «روغن» چگونه «نظامی» ساخت «روغن زیت» را آورده است (یعنی روغنِ روغن؟!!)
اگر بدانیم که مادر زبان پارسی کهن، زبان سنسکریت هندی است و اگر بدانیم که زبان تازی تا جنوب هند نرفته، پس «زیتون» تازی نیست و از زبان «سنسکریت» به زبان پارسی کهن و از آن به پهلوی ساسانی و سپس به زبان کنونی پارسی آمده است.
برگرفته از کتاب : در ژرفای واژه ها اثر دکتر ناصر انقطاع